Blaasgruis kat: SG en pH simpel uitgelegd

SG (urinedichtheid) vertelt hoe geconcentreerd de urine is; pH geeft aan hoe zuur of basisch de urine is. Struviet ontstaat vaker bij basische pH. Praktisch doel in de thuissituatie: meer vocht → lagere SG en (indien nodig, in overleg met je dierenarts) tijdelijk pH verlagen.

“Toen ik eenmaal snapte wat SG en pH werkelijk meten, voelde het dagelijks checken niet langer als gokken maar als sturen.”

Het probleem in klare taal: wat is blaasgruis?

Blaasgruis = microscopische kristallen die kunnen samenklonteren tot stenen. Bij katten zien we vooral struviet (magnesium-ammonium-fosfaat). Dat vormt zich eerder in neutrale tot basische urine (hogere pH). SG (urinedichtheid) is de maat voor concentratie: hoe hoger, hoe meer opgeloste stoffen de urine draagt.

Waarom ontstaan klachten? Kristallen irriteren de blaaswand, geven bloed/plasproblemen en kunnen—met name bij katers—de plasbuis dreigen te verstoppen. Pijn, persen of steeds kleine beetjes plassen? Meteen dierenarts.

SG en pH: de twee meters die je echt wilt begrijpen

SG (Specific Gravity / urinedichtheid)

• Wat zegt het? Hoeveel deeltjes (mineralen/afvalstoffen) in de urine zitten.
• Praktisch: Meer vochtinname (natvoer, waterfontein) → lagere SG → minder kans dat kristallen zich vormen.
• Meten thuis: refractometer of een degelijke (liefst dierenarts-)strip. Lees instructies; oude strips geven foutpositieven.

pH (zuurgraad)

• Wat zegt het? Lager = zuurder. Struviet houdt van hogere pH (neutraler/basischer). Calciumoxalaat vormt juist eerder bij lagere pH.
• Praktisch: Bij struviet-gevoelige katten kan (tijdelijk, onder begeleiding) pH-verlaging helpen om kristallen op te lossen. Niet blind sturen; te zuur → risico op andere kristalsoorten.

Twee termen kort uitgelegd

• SG (urinedichtheid) = maat voor concentratie; daalt met hogere vochtinname.
• pH = zuurgraad; ≥ ~6,8 is gunstiger voor struvietvorming; zuurder helpt struviet oplossen.

“Toen ik overschakelde op meer natvoer en een fontein, zakte de SG zichtbaar. Mijn kat plaste rustiger en liet de bak vaker even met rust.”

Snelle vergelijkingstabel: waar mik je grofweg op?

Doelgebied	Wat je ziet	Waarom het helpt
Lager SG (minder geconcentreerd)	Grotere, minder schrale plas	Minder mineraalconcentratie → minder kristallen
pH richting licht zuur bij struviet (tijdelijk, onder begeleiding)	pH-strip toont lager getal	Struviet lost eerder op als de urine zuurder is

Let op: getallen en streefwaarden verschillen per kat & situatie. Laat interpretatie altijd checken door je eigen dierenarts.

Oorzaak-ketens die je kunt beïnvloeden

1) Vocht → SG omlaag

• Natvoer bevat ± 70–80% water; brok ± 8–10%.
• Waterfontein en meerdere drinkpunten verhogen spontane opname.
• Voerfrequentie (kleinere porties verspreid) kan de totale wateropname via natvoer vergroten.

2) pH sturen (alleen met plan)

• Urinary-diëten bevatten pH-verlagende mineralen en afgestemde mineralenbalans.
• Supplementen (zoals urineverzurers) alleen op advies; verkeerd gebruik kan pH te ver verlagen.

3) Minerale belasting beperken

• Fosfor- en magnesiuminname vormen mee de basis voor struviet. Kies formule en portie passend bij je kat en je dierenartsplan.
• Verander niet elke week; evalueren vergt tijd + meten.

Wetenschap die je kunt vasthouden

Struvietkristallen ontstaan vaker in neutrale tot basische urine; de urine-pH is dus een duidelijke factor. Dit wordt beschreven door het Universitair Veterinair Diagnostisch Laboratorium (UVDL), Universiteit Utrecht. Zoals UVDL het samenvat: “Struviet is de meest voorkomende kristalsoort en vormt zich vaak in neutrale tot basische urine.” — UVDL, Universiteit Utrecht (UVDL: Kristallen (LPF)). Deze bron is relevant omdat het een universitaire, diagnostichelab-gebaseerde uitleg geeft over kristalvorming (waaronder pH-invloed).

Mini meetplan (thuis) voor 2 weken

• Dag 1–3: noteer voer (nat/brok), water (ml geschat), pH (ochtend/avond), SG (1×/dag).
• Streef: +80–120 ml extra water/dag via natvoer/fontein → merkbare SG-daling (typisch binnen 3–7 dagen).
• Check: bij pH >~6,8 met struvietgeschiedenis: dierenarts bellen i.p.v. zelf zuurders toevoegen.
• Evaluatie dag 14: is SG zichtbaar lager en pH stabieler? Bespreek met je dierenarts het vervolg.

UK–NL nuance: in kleine stadsappartementen helpt meerdere drinkplekjes (3–4) net zoveel als een grote fontein; ruimte slim inzetten is belangrijker dan formaat.

Wat kun je vandaag doen?

1. Breng vocht omhoog Start met een deel natvoer in plaats van uitsluitend brok. Dit is een pragmische stap die de SG meetbaar omlaag kan brengen. Ervaringsverhalen op fora melden vaak dat een halve tot hele pouch (±85 g) per dag extra al verschil geeft.

2. Kies een passend dieet (urinary of alternatief) in overleg Een urinary-dieet kan pH sturen en mineralen balanceren. Lees ervaringsoverzichten kritisch en blijf onafhankelijk. Zie bijvoorbeeld deze ervaringenrubriek voor context en afwegingen: ervaringen met Hill’s-dieetvoer voor katten.
3. Monitor met discipline Gebruik consistente momenten (bijv. ochtend na rust). Noteer pH/SG + voer in één tabel. Onlogische sprongen? Controleer stripdatum en methode.

4. Bouw rustig af of bij Zie je stabilisatie (minder persen/ongemak, betere plasvolumes, rustig gedrag bij de bak)? Houd het minimaal 1–2 weken vol; overleg vervolgens of je natvoerpercentage of het type dieet aanpast.

Meer lezen over hoe merkspecifieke dieetkeuzes in de praktijk uitpakken? Een kritische vergelijking vind je in deze review: Royal Canin Veterinary Diet getest.

Ervaringen van derden

Transparantie: De ervaringen hieronder zijn gebundeld uit openbare (internationale) forums, Reddit en (openbare) Facebookgroepen; het zijn geen eigen praktijkervaringen van deze site.

• Algemene trend: Eigenaren melden vaker minder klachten wanneer natvoer ≥ 50% van de dagportie is en er altijd vers stromend water beschikbaar is.
• Veelgehoorde valkuil: Zuurders (zonder plan) gebruiken → pH te laag → onrust of verschuiving naar andere kristalsoorten.
• Wat werkt volgens meerdere eigenaren: Vaste meetroutine (zelfde tijdstip), fontein + extra drinkbak en rustige voerwissel (7–10 dagen) leveren de meest voorspelbare verbeteringen op.

Anonieme uitspraak (geparafraseerd): “Pas toen ik pH en SG op vaste tijden noteerde, zag ik wat natvoer echt deed.”

Anonieme uitspraak (geparafraseerd): “Zuurders hielpen pas na overleg, anders schoot de pH te ver door.”

Wetenschap in één alinea: Dat struviet eerder bij basische pH ontstaat, sluit aan bij klinische observaties; tijdig vocht verhogen en—indien aangewezen—pH verlagen is logisch beleid. Zie de uitleg van het UVDL, Universiteit Utrecht (UVDL: Kristallen (LPF)).

Praktisch meten: zo voorkom je meetfouten

• Strips: Check houdbaarheidsdatum, sluit bussen goed af, lees binnen het voorgeschreven tijdvenster (meestal 30–60 s).
• Refractometer: Kalibreer, neem ochtendurine voor consistentie.
• Datablad: Noteer tijd, voer, water, gedrag bij de bak. Eén outlier ≠ trend.

Veelgestelde vragen (mini)

Is het veilig voor kittens?

Alleen in overleg met de dierenarts. Kittens hebben andere voedingsbehoeften; focus op vocht en veilige monitoring, geen eigenhandig zuurders.

Hoe snel zie je effect van meer natvoer?

Regelmatig binnen 3–7 dagen een lagere SG en rustiger plasgedrag, mits voldoende totale vochtinname.

Moet ik pH-strips dagelijks gebruiken?

Nee, consistentie is belangrijker dan frequentie. Kies 3–4 vaste meetmomenten per week en evalueer met je dierenarts.

Hulp bij het lezen van etiketten

Let op vochtgehalte (natvoer), mineralenbalans en claims zoals “urinary” of “struviet-oplossend”. Onthoud: niet elk urinary-voer is identiek; kies iets dat past bij jouw kat én het plan met je dierenarts.

Medische noot: Deze informatie is bedoeld als algemene uitleg. Voor diagnose en behandeling: altijd je eigen dierenarts raadplegen.